Θρακικά γιατροσόφια και παραδοσιακά φάρμακα. Πρώτο μέρος

Τον περασμένο αιώνα στο μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ήταν ελάχιστη έως ανύπαρκτη. Φυσικά υπήρχαν τα νοσοκομεία στις περισσότερες πόλεις, όμως στα απομακρυσμένα χωριά δεν υπήρχαν μέσα μεταφοράς, ούτε οδικό δίκτυο, για να μεταφερθούν οι ασθενείς όταν είχαν ανάγκη. Έτσι ο ρόλος των νοσοκομείων περιοριζόταν μόνο για τις πολύ σοβαρές παθήσεις.


Για τις λιγότερο σοβαρές ασθένειες οι άνθρωποι γνώριζαν πανάρχαια γιατροσόφια και με αυτά μπορούσαν και γιάτρευαν τους ασθενείς. Τα υλικά που χρησιμοποιούσαν ήταν κατά βάση βότανα και φυτά που φύονταν στην εκάστοτε περιοχή. Ο τρόπος παρασκευής των παραδοσιακών αυτών φαρμάκων περνούσε από γενιά σε γενιά και χρησιμοποιούνταν ευρέως στα χωριά μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του ΄80.

Έτσι κάθε σπίτι διέθετε και το δικό του μικρό φυσικό φαρμακείο. Πέρα από τα φάρμακα όμως υπήρχαν και τα γιατροσόφια, δλδ μικρές προσευχές ή απλά τελετουργικά, που σκοπό είχαν να επιφέρουν την ίαση. Στην περιοχή της Θράκης ήταν διαδεδομένες τέτοιες τεχνικές ίασης (αυτοΐασης καλύτερα), αλλά οι περισσότερες έχουν χαθεί για πάντα.

Παρακάτω παραθέτω κάποια γιατροσόφια και παραδοσιακά φάρμακα της Θράκης.

* Φάρμακο για τις πληγές και το έλκος στομάχου ή σπαθόλαδο.

Το φάρμακο αυτό παρασκευαζόταν από το φυτό Hypericum perforatum που στην Ελλάδα συναντάτε με το όνομα βάλσαμο, βαλσαμόχορτο και σπαθόχορτο. Το φυτό υπάρχει σε όλη την Ελλάδα και έχει χαρακτηριστικά κίτρινα άνθη. Μάζευαν τα φυτά στο στάδιο της ανθοφορίας τους (καλοκαίρι) και τα έβαζαν σε γυάλινα βάζα που γέμιζαν με ελαιόλαδο. Τα άφηναν στον ήλιο για έναν περίπου μήνα και μετά τα τοποθετούσαν σε σκιερό μέρος. Είναι γνωστές οι ιδιότητες αυτού του φυτού στις μέρες μας και το εκχύλισμα χρησιμοποιείται ακόμη και από την σύγχρονη ιατρική. Το φάρμακο αυτό ήταν η ναυαρχίδα των παραδοσιακών φαρμάκων και δεν έλειπε από κανένα σπίτι. Είχε πολλές χρήσεις αλλά το τοποθετούσαν συνήθως πάνω σε ανοιχτές πληγές για να επουλωθούν ή έπιναν μία κουταλιά κάθε πρωί για το έλκος στομάχου. Θαυματουργό ακόμη και σήμερα. Μπορείτε να το δοκιμάσετε άφοβα.

* Φάρμακο για την ωτίτιδα ή ποντικοφάρμακο.

Όπως μαρτυρά το όνομα του φαρμάκου (ποντικοφάρμακο) παρασκευαζόταν από ποντίκια. Χρειαζόταν 5 – 6 νεογέννητα ποντίκια, χωρίς να έχουν βγάλει ακόμη τρίχωμα, και ελαιόλαδο. Έβαζαν τα ποντίκια μέσα σε ένα γυάλινο μπουκάλι και έχυναν μέσα ελαιόλαδο μέχρι να καλυφθούν πλήρως. Σφράγιζαν το μπουκάλι και το άφηναν στον ήλιο μέχρι τα ποντίκια να λιώσουν και να ομογενοποιηθούν με το λάδι. Έριχναν 3 σταγόνες ημερησίως από αυτό το σκεύασμα μέσα στο αυτί που έπασχε από ωτίτιδα και μετά από 2 - 3 μέρες θεραπείας είχαμε την ίαση. Προσωπικές μαρτυρίες αναφέρουν την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου αυτού και την ευρεία χρήση του.

* Φάρμακο για τις μητέρες που θηλάζουν ή Βυζαίικο.

Τότε όλα τα νεογέννητα παιδιά θήλασαν γάλα από τις μητέρες τους. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος αφού δεν υπήρχαν γάλατα σε σκόνη. Λόγω του μακρόχρονου θηλασμού όμως τα γάλα πολλές φορές δεν επαρκούσε και έτσι οι μητέρες έπαιρναν τα άνθη του γαϊδουράγκαθου, τα έβραζαν και τα έπιναν κάθε πρωί για να εκκρίνουν περισσότερο γάλα. Η ίδια συνταγή χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα από την σύγχρονη βοτανοθεραπεία.

* Φάρμακο για τον βήχα.

Για τον βήχα μάζευαν τα λευκά άνθη του γλυκάνισου και τα αποξήραναν. Κάθε φορά που υπέφεραν από βήχα έβραζαν άνθη σε νερό και το έπιναν. Είναι αρκετά αποτελεσματικό φάρμακο και χρησιμοποιείται ακόμη και στις μέρες μας.

* Φάρμακο για τον τυμπανισμό.

Για την θεραπεία του τυμπανισμού και των πόνων της κοιλιάς έβραζαν μαϊντανό και μάραθο μαζί. Υπήρχαν σε κάθε σπίτι αυτά τα βότανα και το αφέψημα τους χρησιμοποιούνταν για να ανακουφίσει κάθε κοιλιακό πόνο.

* Φάρμακο για τις πέτρες των νεφρών.

Για τις πέτρες των νεφρών έβραζαν μία μικρή ποσότητα σκορπιδόχορτου μαζί με φύλλα πράσου και τα έπιναν.

* Γιατρικό για το διάστρεμμα – Στραμπούληγμα.

Κάθε φορά που κάποιος στραμπούληγε το χέρι του ή το πόδι του, καθάριζαν κρεμμύδια και τα τύλιγαν με ύφασμα γύρο από αυτό. Κάθε μέρα έβαζαν φρέσκα κρεμμύδια και τα έδεναν σφιχτά μέχρι να φύγει το πρήξιμο και το μελάνιασμα. Όταν αισθανόταν καλύτερα ο ασθενής και ήταν σε θέση να κινήσει το στραμπουληγμένο του άκρο, αφαιρούσαν τα κρεμμύδια και του συνιστούσαν σταχτόλουτρα. Έπαιρναν καθημερινά την στάχτη των ξύλων, της διέλυαν σε χλιαρό νερό και έβαζαν μέσα το άκρο για μισή ώρα περίπου.

* Γιατροσόφι για τον επιχείλιο έρπη.

Ένα πολύ παράξενο γιατροσόφι που έρχεται από τα βάθη του χρόνου αλλά από προσωπική εμπειρία γνωρίζω ότι το χρησιμοποιούν οι παλαιότεροι ακόμη και στις μέρες μας. Κάθε φορά λοιπόν που εμφανιζόταν σε κάποιον ο επιχείλιος έρπης, πήγαινε σε έναν ασβεστωμένο τοίχο και ακουμπούσε πάνω σε αυτόν τα χείλι του, επαναλαμβάνοντας τρεις φορές την φράση ̏ Ντουβάρι πάρε το μόλεμα ̋ . Δεν γνωρίζω εάν έχει κάποια σχέση ο ασβέστης με την θεραπεία του έρπη, όμως όλοι ομολογούν ότι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική τεχνική με σίγουρη θεραπεία.

* Γιατροσόφι για τον πονόματο.

Κάθε φορά που πονούσαν τα μάτια τους, έπιαναν και τα δύο βλέφαρα μαζί και σχημάτιζαν τον τύπο του σταυρού πάνω στο μάτι, λέγοντας ̏ μάτι μου ματάκι μου να σε γιάνει ο Χριστός να μπορώ να δω το φως ̋ . Σχημάτιζαν τον τύπο του σταυρού πολλές φορές, κρατώντας πάντα και τις δύο βλεφαρίδες μαζί, μέχρι να φύγει ο πόνος.

Ιωάννης Καρυοφυλάκης