Έπου θεώ, Νόμω πείθου, Θεούς σέβου, Γονείς αίδου, Γνώθι μαθών, Ήττο υπό δικαίου, Ακούσας νόει, Σεαυτόν ίσθι, Γαμείν μέλλε, Καιρόν γνώθι, Φρόνει θνητά, Ξένος ών ίσθι, Εστίαν τίμα, Άρχε σεαυτού, Φίλοις βοήθει, Θυμού κράτει, Πρόνοιαν τίμα, Φρόνησιν άσκει, Όρκω μή χρώ, Φιλίαν αγάπα, Δόξαν δίωκε, Παιδείας αντέχου, Ψέγε μηδένα, Επαίνει αρετήν, Σοφίαν ζήλου, Καλόν εύ λέγε, Πράττε δίκαια, Ευγένειαν άσκει, Φίλους ευνόει, Εχθρούς αμύνου, Κακίας απέχου, Κοινός γίνου, Ελπίδα αίνει, Φυλακή πρόσεχε, Φθονεί μηδένι, Ευεργεσίας τίμα, Ο μέλλεις δός, Τέχνη χρώ, Υφορώ μηδένα, Λαβών αποδός, Ήθος δοκίμαζε, Σοφοίς χρώ, Έυχου δυνατά, Φόνου απέχου, Γνούς πράττε, Φιλόσοφος γίνου, Όσια κρίνε, Ευλόγει πάντας, Διαβολήν μίσει, Δόλον φοβού, Έχων χαρίζου, Υιούς παίδευε, Πάσιν αρμόζου, Ικέτας αίδου, Ύβριν μίσει, Όρα τό μέλλον, Χρόνου φείδου, Μηδέν άγαν, Μέτρον άριστον, Φίλω χαρίζου, Ίδια φύλαττε, Άκουε πάντα, Αλλοτρίων απέχου, Έυφημος ίσθι, Δικαίως κτώ, Αγαθούς τίμα, Κριτήν γνώθι, Γάμους κράτει, Τύχην νόμιζε, Εγγυήν φεύγε, Απλώς διαλέγου, Ομοίοις χρώ, Δαπανών άρχου, Κτώμενος ήδου, Αισχύνην σέβου, Χάριν εκτέλει, Ευτυχίαν εύχου, Τύχην στέργε, Εργάζου κτητά, Ακούων όρα, Παίς όν κόσμιος ίσθι, Γλώτταν ίσχε, Όνειδος έχθαιρε, Κρίνε δίκαια, Ύβριν αμύνου, Αιτίω παρόντα, Χρώ χρήμασιν, Λέγε ειδώς, Φθιμένους μή αδίκει, Αλύπος βίου, Ομίλει πράως, Φιλοφρόνει πάσιν, Ευγνώμων γίνου, Γυναικός άρχε, Ηδονής κραττείν, Υιοίς μη κατάρω, Σεαυτόν εύ ποίει, Ευπροσήγορος γίνου, Πίνων άρμοζε, Μελέτει τό πάν, Μή θρασύνου, Βουλεύου χρόνω, Πόνει μετ΄ ευκλείας, Πράττε συντόμως, Αποκρίνου έν καιρό, Έριν μίσει, Πρεσβύτης εύλογος, Ηβών εγκρατής, Ατυχούντι συνάχθου, Οφθαλμού κράτει, Ομόνοιαν δίωκε, Άρρητον κρύπτε, Τό κρατούν φοβού, φιλίαν φύλαττε, Καιρόν προσδέχου, Έχθρας διέλυε, Τό συμφέρον θηρώ, Ευφημίαν άσκει, Γήρας προσδέχου, Απέχθειαν φεύγε, Επί ρώμη μή καυχώ, Πλούτει δικαίως, Δόξαν μή λείπε, Κακίαν μίσει, Κινδύνευε φρονίμως, Πλούτω απίστει, Χρησμούς θαύμαζε, Απόντι μή μάχου, Μανθάνων μή κάμνε, Σεαυτόν αίδου, Ούς τρέφεις αγάπα, Μή άρχε υβρίζειν, Επαγγέλου μηδενί, Τελεύτα άλυπος, Πρεσβύτερον αίδου, Χαρίζου αβλαβώς, Νεώτερον δίδασκε, Τύχη μή πίστευε, Μή επί παντί λυπού, Επί νεκρώ μή γέλα, Εύ πάσχε ώς θνητός, Βίας μή έχου, Έξ ευγενών γέννα, Μέσος δίκαιος, Τώ βίω μή άχθου, Πέρας επιτελεί μή αποδειλιών, Φειδόμενος μή λείπε, Αδωροδόκητος δίκαζε, Προγόνους στεφάνου, Αμαρτάνων μετανόει, Πράττε αμετανοήτως, Θνήσκε υπέρ πατρίδος.

Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου 2010

Η χρησιμότητα της σπουδής του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού


Εχει διαπιστωθεί και είναι πλήρως αποδεκτό απ’όλο τον κόσμο πλέον ότι καμιά άλλη χώρα σ’ολόκληρο τον κόσμο δεν έχει να επιδείξει μεγαλύτερη συμβολή στη δημιουργία του πολιτισμού και την πρόοδο της ανθρωπότητας, όσο η Ελλάδα και ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός.

H ιστορία της ανθρωπότητας μας διδάσκει ότι εάν οι άνθρωποι ξέφυγαν από την βαρβαρότητα και απέκτησαν συνείδηση της υπεροχής τους ή κατάλαβαν πώς πρέπει να ζουν και να πολιτεύονται σαν άνθρωποι και γενικά τι σημαίνει «ανθρωπισμός», αυτό το οφείλουν στην ελληνική φυλή και τα διδάγματα των αρχαίων σοφών, που πρώτοι δίδαξαν τους ανθρώπους ποιες είναι οι ανώτερες αξίες που λέγονται Ελευθερία, Ηθική, Δημοκρατία, Δικαιοσύνη κλπ., που χωρίς αυτές δεν μπορεί να θεμελιωθεί ο πραγματικός πολιτισμός.


Η γνώση κάθε αρχαίου πολιτισμού στηρίζεται σε δύο πηγές: Τα κείμενα και τα μνημεία. Με τον όρο κείμενα εννοούμε τις γραπτές μαρτυρίες που έχουν διασωθεί από κάθε πολιτισμό παλαιότερο του σημερινού. Οταν όμως ο πολιτισμός αναπτύχθηκε σε εποχή που δεν είχε βρεθεί ακόμα η γραφή και επομένως η γλωσσική επικοινωνία γινόταν μόνο προφορικά, τότε, αναγκαστικά, εξετάζουμε τα υλικά του κατάλοιπα, δηλαδή τα μνημεία μόνο. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός έχει να επιδείξει σπουδαιότατα γραπτά κείμενα, προφορικές παραδόσεις και μνημεία που είναι και η βάση κάθε θεωρητικής ή θετικής επιστήμης. Επομένως, η χρησιμότητα της σπουδής του είναι τεράστια για τον άνθρωπο σήμερα, όπως ήταν και για όλους τους νεότερους ερευνητές.
Οι αρχαίοι Ελληνες είχαν δικαιολογημένη και σαφή συνείδηση της υπεροχής τους γιατί ήταν πραγματικοί δημιουργοί του πολιτισμού, αφού ήταν οι πρωτεργάτες της πνευματικής και κοινωνικής ανάπτυξης των ανθρώπων. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός έχει χαρακτηριστεί «κλασικός» πολιτισμός. Κλασικός είναι αυτός που έχει διαχρονική αξία, που είναι πάντα επίκαιρος και που αντιστέκεται στη φθοροποιό δύναμη του χρόνου.

Οι αρχαίοι Ελληνες διατύπωσαν ιδέες και αξίες που μπορούν και σήμερα και στο μέλλον να αποτελούν οδηγό και καθοδηγητή των ανθρώπων. Μία απ’αυτές τις αξίες είναι η έννοια του μέτρου. «Μέτρον άριστον» έλεγαν. «Μηδέν άγαν» (=τίποτε το υπερβολικό), μίλησαν για την αξία της νεότητας, του έρωτα, την αξία της αρετής και διατύπωσαν το περίφημο γνωμικό «Γνώθι σαυτόν», που ήταν γραμμένο στο ναό του Απόλλωνα, στους Δελφούς. Μίλησαν για την αξία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Η εκκλησία του Δήμου αποτελούσε το βήμα όπου κάθε Αθηναίος πολίτης, που συμπλήρωνε το εικοστό έτος της ηλικίας του, μπορούσε να παίρνει το λόγο και να μιλάει για θέματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής. Η ανάπτυξη της Δημοκρατίας είχε φτάσει την περίοδο του χρυσού αιώνα (5ος π.Χ. αιώνας) στο μέγιστο δυνατό σημείο: «Χρώμεθα πολιτεία ου ζηλούση των πέλας» έλεγε ο Περικλής. Η ελευθερία του λόγου (η παρρησία) δεν περιορίστηκε ποτέ στην αρχαία Αθήνα. Ούτε τον καιρό της χειρότερης καταστροφής, ούτε όταν η Αθήνα δεν πολεμούσε πια για τη νίκη αλλά για την ύπαρξή της, ούτε όταν τα δοκάρια του στόλου της είχαν διαλυθεί πάνω στις ακρογιαλιές των Συρακουσών και ο στρατός της σάπιζε στα λατομεία τους, ακόμη ούτε ύστερα από τη συμφορά στους Αιγός ποταμούς περιορίστηκε η ελευθερία του λόγου.

Η εκκλησία του Δήμου συνεδρίαζε κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες στην Αθήνα και ο κήρυκας ρωτούσε: «Τις αγορεύειν βούλεται» (=ποιος θέλει να μιλήσει;)
Οι αρχαίοι πρόγονοί μας μίλησαν επίσης για την αξία της παιδείας. «Οι πεπαιδευμένοι διαφέρουσι των απαιδεύτων ως οι ζώντες των τεθνεώτων» έλεγε ο Αριστοτέλης.

Τα αρχαία ελληνικά μιλάνε για τη φιλία, την αρετή, την πατρίδα, τη θρησκεία. Μιλάνε στην ψυχή και την ηρεμούν και τη γαληνεύουν. Είναι μια γλώσσα με πυκνά νοήματα και μαθητική δομή. Ασκούν το πνεύμα και το κάνουν πειθαρχημένο και υγιές. Μιλάνε για την αξία της άσκησης του σώματος, που συντελεί στην υγεία του πνεύματος: «Νους υγιής εν σώματι υγιεί». Τα αρχαία ελληνικά είναι η μητρική μας γλώσσα και ένα πλήθος λέξεων, αν όχι το σύνολο, έχει τις ρίζες του σ’αυτά. Είναι, λοιπόν, τα αρχαία ελληνικά χρησιμότατα για την επιβίωση του Γένους. Οι Εβραίοι επιβίωσαν γιατί σεβάστηκαν τη γλώσσα τους.

Ο Κικέρωνας, μιλώντας για την αξία της ελληνικής γλώσσας, έλεγε: «Αν οι θεοί μιλούσαν, τη γλώσσα των Ελλήνων θα μιλούσαν».

Η μικρή χώρα που λέγεται Ελλάδα, έδωσε τη βάση για το λεξιλόγιο των Ευρωπαίων, σε κάθε πεδίο σκέψης και γνώσης: Politics (πολιτική), tyranny (τυραννία), democracy (δημοκρατία) κλπ. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός άσκησε ανεξάντλητη γοητεία, ακόμα και σε πνεύματα αλλότρια ή εχθρικά. Από τον πολιτισμό αυτόν πήρε η Ρώμη την καλλιέργειά της. Οι νεαροί Ρωμαίοι συμπλήρωναν τη μόρφωσή τους σ’ελληνικά σχολεία. Οι Ρωμαίοι ρήτορες σπούδαζαν την τέχνη τους κοντά στους Ελληνες ρητοδιδασκάλους. Οι Ρωμαίοι ανθύπατοι, στο δρόμο τους προς την Ανατολή, έκαναν σταθμό στην Αθήνα, να περάσουν λίγες μέρες συνομιλώντας με τους διαδόχους του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη στην Ακαδημία και το Λύκειο. Οι Ρωμαίοι αριστοκράτες έφερναν Ελληνες φιλοσόφους να ζουν μαζί με την οικογένειά τους.

Μερικοί ξένοι ερευνητές, εξετάζοντας επιπόλαια τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, υποστήριζαν ότι οι Ελληνες πήραν τις περισσότερες γνώσεις τους από λαούς παλαιότερους απ’αυτούς, όπως τους Αιγύπτιους, Βαβυλώνιους, Φοίνικες κ.α. που, σύμφωνα μ’αυτούς, είχαν δημιουργήσει σπουδαίους πολιτισμούς. Η εσφαλμένη αυτή άποψη μπορεί εύκολα ν’ανατραπεί, όχι μόνο γιατί είναι αντίθετη με τις ιστορικές παραδόσεις και πληροφορίες, την ιστορία της φιλοσοφίας, της ανθρωπολογίας και της συγκριτικής γλωσσολογίας, αλλά επίσης επειδή είναι αντίθετη προς τις αρχές, τις εκδηλώσεις και τη μορφή της ελληνικής διανόησης.

Οι νεότερες, λοιπόν, έρευνες απέδειξαν ότι οι Σουμέριοι, ο Χετταίοι, οι Χαλδαίοι, οι Φοίνικες και οι άλλοι δήθεν παλαιότεροι λαοί από τους Ελληνες δεν είχαν φιλοσοφικά συστήματα, οι δε γνώσεις των λαών αυτών, σχετικά με άλλες επιστήμες, δεν ήταν τόσο προηγμένες. Τα γραπτά κείμενα αυτών των λαών είναι επηρεασμένα από θεοκρατικές, θεοσοφικές και θρησκευτικές, κυρίως, αντιλήψεις. Αντίθετα, έχει παρατηρηθεί ότι η ελληνική φιλοσοφία έχει επιδράσει σημαντικά στους μεταγενέστερους χρόνους στις αντιλήψεις των Ινδών, των Αιγυπτίων και των Εβραίων, κυρίως κατά την Αλεξανδρική εποχή.
Από πλευράς φυσικών επιστημών, οι γνώσεις και οι διαπιστώσεις των αρχαίων Ελλήνων σοφών είναι τόσο παλιές, εκπληκτικές και προηγμένες - κυρίως των ορφικών από το 5000 π.Χ. και παλαιότερα - που θα ήταν αστείο να υποστηρίζεται ότι οι Ελληνες δανείστηκαν από άλλους αρχαιότερους λαούς. Οι γνώσεις των λαών αυτών είχαν χαρακτήρα καθαρά εμπειρικό και, όπως γνωρίζουμε, η απόσταση μεταξύ εμπειρίας και επιστήμης είναι τεράστιας.

Για να γίνει, όμως, η εμπειρική γνώση επιστημονική, χρειάζεται ένας μεγάλος νους. Χρειάζεται ένας Θαλής, ένας Πυθαγόρας, ένας Δημόκριτος, ένας Ερατοσθένης, ένας Ευκλείδης, ένας Αρχιμήδης…

Ασφαλώς και γνώριζαν κάποια γεωμετρία οι Αιγύπτιοι αλλά αυτή ήταν πρακτική γεωμετρία, του εφαρμοστή, του «Μάστορη» και όχι η γεωμετρία του Επιστήμονα. Εφτιαξαν τις πυραμίδες οι Αιγύπτιοι αλλά έμειναν έκπληκτοι όταν ο Θαλής μέτρησε το ύψος τους, συγκρίνοντας τη σκιά τους με τη σκιά του ραβδιού του. Ασφαλώς και γνώριζαν αστρονομία οι Βαβυλώνιοι αλλά δεν είχαν ορφικούς και Αρίσταρχο για να θεμελιώσουν το ηλιοκεντρικό σύστημα, ούτε Ερατοσθένη για να μετρήσει το μήκος του μεσημβρινού.

Επίσης, κάποια ιατρική θα υπήρχε - πέραν των μαγικών εξορκισμών και των φυλακτών - πατέρας όμως της ιατρικής ήταν και παρέμεινε ο μεγάλος Ιπποκράτης, γιατί αυτός τη διαμόρφωσε σε επιστήμη.

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες διδάσκονταν και διδάσκονται τα αρχαία ελληνικά γιατί χωρίς αυτά οι λαοί των χωρών αυτών είναι αδύνατο να καταλάβουν τη διδασκαλία των αρχαίων Ελλήνων σοφών και γιατί γνώριζαν και γνωρίζουν ότι το «πνευματικό υπέδαφος και του νεότερου πολιτισμού είναι κυρίως και πρωτίστως ελληνικό».

Είναι άπειρα τα παραδείγματα που μπορούμε να αναφέρουμε για να αποδείξουμε την υπεροχή των αρχαίων Ελλήνων σε όλους τους τομείς των γνώσεων και επομένως η σπουδή του αρχαίου πολιτισμού είναι αναγκαία, εάν θέλουμε να ολοκληρωθούμε σαν άτομα ή να μελετήσουμε κάποια επιστήμη.

Του Γεράσιμου Μασουρά.
Φιλόλογου

Αναδημοσίευση από: http://www.palmosnews.gr/

Δεν υπάρχουν σχόλια: